คู่รัก LGBTQ+ กับกฎหมายคู่ชีวิตในประเทศไทย

คู่รัก LGBTQ+ กับกฎหมายคู่ชีวิตในประเทศไทย 

การที่กฎหมายยอมรับความรักในหลากหลายรูปแบบ เป็นเรื่องสำคัญมาก โดยเฉพาะคู่รัก LGBTQ+ ที่หลายคนฝันว่า “รักกัน แล้วได้รับสิทธิเท่าเทียม” วันนี้เรามาคุยกันตรง ๆ ว่า ณ ปัจจุบัน กฎหมายของไทยรองรับคู่รัก LGBTQ+ อย่างไรบ้าง มีอะไรเปลี่ยนแปลงแล้ว และจุดอ่อนที่ยังต้องจับตา

• ก่อนหน้านี้ไทยไม่มีทางเลือกทางกฎหมายสำหรับคู่รักเพศเดียวกันเลย ไม่มีการจดทะเบียน “คู่ชีวิต” หรือ “สมรส” สำหรับ LGBTQ+ แบบถูกกฎหมาย 
• มีการผลักดันร่าง พ.ร.บ.คู่ชีวิต (“civil partnership”) มาเป็นเวลาหลายปี 
• แต่ในปี 2024 มีความเปลี่ยนแปลงครั้งใหญ่: ร่าง “Marriage Equality Act” หรือ “กฎหมายสมรสเท่าเทียม” ผ่านสภาแล้วและได้รับการประกาศในพระราชกฤษฎีกา (Royal Gazette) 
• กฎหมายนี้เริ่มมีผลบังคับใช้ตั้งแต่ 23 มกราคม 2025 

• กฎหมายแก้ไขประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์ (Civil and Commercial Code) ให้ใช้คำ “บุคคล” (individual) แทน “ชาย-หญิง” และ “คู่สมรส / คู่ชีวิต” (spouse) แทน “สามี-ภรรยา” เพื่อให้ครอบคลุมเพศทุกแบบ 
• สิทธิทางทรัพย์สิน: สามารถจัดการทรัพย์สินร่วมกันได้
• สิทธิการรับมรดก: คู่สมรสเพศเดียวกันสามารถสืบมรดกร่วมกันได้
• สิทธิสุขภาพ: คู่สมรสสามารถเซ็นยินยอมรักษาพยาบาลให้กัน เวลาจำเป็น
• สิทธิทางภาษี /สิทธิประกัน /สิทธิประกันสังคม: ได้สิทธิบางส่วนเหมือนคู่สมรสทั่วไป (แล้วแต่การตีความของกฎหมาย)
• สิทธิการรับเลี้ยงบุตร: มีการอ้างว่าสามารถ “รับเด็กบุญธรรมร่วมกัน”ได้ (แต่มีจุด “ศัพท์พ่อ-แม่”ที่ยังถกเถียง) 

• บางคนเห็นว่าร่าง “พ.ร.บ.คู่ชีวิต”เก่า (civil partnership) ให้สิทธิบางอย่าง แต่ไม่ครอบคลุมเท่า “สมรสเท่าเทียม” 
• เรื่องการอุ้มบุญ (surrogacy) – ในบทความเก่ามีการพูดถึงข้อจำกัดสำหรับคู่หลากหลายเพศเรื่องสิทธิการมีลูกด้วยวิธีอุ้มบุญ 
• บางประเด็นกฎหมายยังไม่เป็นกลางทางเพศอย่างเต็มที่ เช่น “พ่อ” “แม่” ในกฎหมายบางส่วนยังถูกรับรองในแบบดั้งเดิม 
• กฎหมายป้องกันการเลือกปฏิบัติ (Anti-Discrimination Bill) ยังอยู่ในขั้นร่าง /รอการผลักดัน 

• ศักดิ์ศรีและการยอมรับ: เมื่อนำคำว่า “บุคคล”มาใช้ในกฎหมาย สมมติฐานแบบเพศชาย–หญิงอย่างเดียวถูกลดทอนลง นี่เป็นการรับรองว่าความสัมพันธ์ของ LGBTQ+ ก็เป็น “ความสัมพันธ์คู่สมรส”ในสายตากฎหมาย
• ความมั่นคงทางกฎหมาย: มีสิทธิร่วมเป็นเจ้าของทรัพย์สิน, สืบมรดก, และตัดสินใจเรื่องสุขภาพให้กัน
• โอกาสสร้างครอบครัว: แม้จะยังไม่สมบูรณ์แบบ แต่สิทธิบางส่วน เช่นการรับเลี้ยงบุตร มีแนวโน้มเปิดกว้างมากขึ้น
• พลังสัญลักษณ์ทางสังคม: กฎหมาย “สมรสเท่าเทียม”เป็นสัญลักษณ์ว่ารัฐให้ความสำคัญกับความหลากหลายทางเพศจริง ๆ

• ไปจดทะเบียนสมรส: ตรวจสอบอำเภอ /สำนักงานเขตว่ารับจดทะเบียนแล้วหรือไม่ (ตั้งแต่กฎหมายมีผล)
• ปรึกษานักกฎหมาย /ทนาย: หากมีทรัพย์สินมาก หรือวางแผนมรดก /การรับเด็กบุญธรรม ควรมีการจัดทำสัญญาหรือข้อตกลงล่วงหน้า
• พูดคุยกับครอบครัว: เพราะการจดทะเบียนสมรสในบางครอบครัวอาจเป็นเรื่องใหม่หรือกังวลใจ — การให้ข้อมูลช่วยสร้างความเข้าใจ
• ติดตามร่างกฎหมายอื่น ๆ: อย่างร่างกฎหมายป้องกันการเลือกปฏิบัติ (Anti-Discrimination Bill) เพื่อผลักดันให้เกิดการคุ้มครองที่มากขึ้น

• วันนี้ประเทศไทยมี กฎหมายสมรสเท่าเทียมแล้ว (ตั้งแต่ 23 ม.ค. 2025) ซึ่งเป็นก้าวสำคัญของสิทธิ LGBTQ+ 
• สิทธิต่าง ๆ เช่นมรดก,ทรัพย์สิน,สิทธิรักษาพยาบาล ฯลฯ อยู่ในกฎหมาย แต่ยังมีจุดอ่อนบางประเด็นที่ต้องจับตา
• คู่รัก LGBTQ+ มีโอกาสใช้สิทธินี้เพื่อให้ชีวิตคู่มั่นคงและถูกกฎหมายมากขึ้น แต่การทำความเข้าใจและเตรียมตัว (จดทะเบียน, วางแผนทรัพย์สิน ฯลฯ) ยังคงสำคัญ
• ยังควรผลักดันกฎหมายเพิ่มเติม (เช่นกฎหมายป้องกันการเลือกปฏิบัติ) เพื่อให้สิทธิเท่าเทียมจริงจังและครอบคลุมมากขึ้น